poniedziałek, 15 marca 2010

Autoteliczny

Będący celem samym w sobie. Przeciwieństem jest heteroteliczny, czyli mającym zewnętrzny cl lub powód. [SWOK] [SJP] [PWN]

sobota, 13 marca 2010

Solecyzm

Niepoprawne lub nienormalne użycie składni języka. Np. Jan jest bardzo żonaty (przykład z Wikipedii).

piątek, 12 marca 2010

Synekura

Intratne stanowisko nie wymagające pracy. Z łac. sine cura = bez troski.

czwartek, 4 marca 2010

Aerofagia

Połykanie powietrza. Często kończy się eruktacją.

Eruktacja

Odbijanie lub wymioty.

sobota, 13 lutego 2010

Parafernalia

rzeczy osobiste, przynależności. Więcej w SWOiZO Kopalińskiego.

czwartek, 11 lutego 2010

Kolaudacja

Za Wikipedią: komisyjny odbiór filmu, słuchowiska lub widowiska telewizyjnego połączony z dyskusją na temat jego wartości i ideowego oddziaływania.

czwartek, 4 lutego 2010

Pekuniarny

Związany z pieniędzmi, pieniężny.
[Kopaliński] [PWN] [SJP]

Aubada

Również aubade [czyt. obaːd]. Za słownikiem wyrazów obcych Kopalińskiego:
pieśń a. poemat na powitanie poranka; koncert dany pod czyimś oknem, o brzasku; pieśń a. poemat kochanków rozstających się o świcie; muzyka na porannych przyjęciach na dworach magnackich XVII i XVIII w.; uwertura sielankowa (G. Bizet, N. Rimski-Korsakow)
Użyte jako tytuł wiersza Jarosława Iwaszkiewicza:
Aubada

Złożyły się w ornament śliczne eglantyny,
Osypały je lekko drobniutkie brylanty.
W cieniu mojej samotnej jodłowej gontyny
Przyszła radość poranku grać mi sarabandy.

A ty, na tle różanym przejrzystej aurory,
Na srebrnym szczycie wieży jak na brzegu kruży,
Przez ręce sypiąc kwiatów cieliste kolory,
Zrywając liść po liściu ze stulistnej róży.

- Słyszysz?

poniedziałek, 25 stycznia 2010

Plenipotencjalny

Upełnomocniony, pełnomocny. Zwłaszcza w wyrażeniu plenipotencjalny minister.

wtorek, 19 stycznia 2010

Soliloquium

Rozmowa ze samym sobą.

środa, 13 stycznia 2010

Apantropia

Niechęć do towarzystwa, uwielbienie samotności.

piątek, 8 stycznia 2010

-gamie

mizogamia — chorobliwa niechęć do zawarcia związku małżeńskiego lub instytucji małżeństwa w ogóle.

izonogamia (nie mylić z izogamią) — małżeństwo pomiędzy osobami o zbliżonym wieku.

nomogamia (nie mylić z monogamią i nonagamią) — małżeństwo pomiędzy osobami bardzo do siebie pasującymi.

opsygamia — późne małżeństwo.

pantagamia lub pantogamia (nie mylić z pentagamią) — inaczej multilateralizm, wielogamia lub wielomałżeństwo; sytuacja gdy wiele mężczyzn i kobiet jest ze sobą poślubionych.

deuterogamia lub digamia — powtórne małżeństwo po śmierci współmałżonka.

Małżeństwa można podzielić ze względu na ilość współmałżonków, uzyskując cały wachlarz terminów:
  1. monogamia (jednożeństwo),
  2. bigamia (dwużeństwo, choć często synonimiczne z wielożeństwem) lub duogamia,
  3. trigamia (trójżeństwo),
  4. tetragamia lub kwadrygamia (czterożeństwo),
  5. pentagamia lub kwintagamia (pięciożeństwo),
  6. heksagamia lub sekstagamia (sześciożeństwo),
  7. heptagamia lub septagamia (siedmiożeństwo),
  8. oktogamia (ośmiożeństwo),
  9. nonagamia lub enneagamia (dziewięciożeństwo),
  10. dekagamia (dziesięciożeństwo),
  11. undekagamia lub hendekagamia (jedenastożeństwo),
  12. dodekagamia lub duodekagamia (dwunastożeństwo),
  13. poligamia (wielożeństwo).
Należy zwrócić uwagę na to, że wyrazy z przyrostkiem -żeństwo często używane są jedynie w odniesieniu do sytuacji posiadania wielu żon i jako takie są raczej odpowiednikami przyrostków -ginia (patrz niżej) niż -gamia.

Jeżeli dodatkowo chcemy sprecyzować płeć wielokrotnych współmałżonków, możemy posłużyć się określeniami — dla wielu żon, odpowiednio:
  1. monoginia,
  2. duoginia,
  3. trioginia,
  4. kwadryginia lub tetraginia,
  5. pentaginia lub kwintaginia,
  6. heksaginia lub sekstaginia,
  7. heptaginia lub septaginia,
  8. oktaginia,
  9. enneaginia lub nonaginia,
  10. dekaginia,
  11. undekaginia lub hendekagini,
  12. dodekaginia lub duodekaginia
  13. oraz poliginia;
dla wielu mężów, odpowiednio:
  1. monoandria,
  2. duandria,
  3. triandria,
  4. kwadrandria lub tetrandria,
  5. pentandria lub kwintandria,
  6. heksandria lub sekstandria,
  7. heptandria lub septandria,
  8. oktandria,
  9. nonandria lub enneandria,
  10. dekandria,
  11. undekandria lub hendekandria,
  12. dodekandria lub duodekandria
  13. oraz poliandria.

Hipopotomonstroseskwipedaliofobia

Lęk przed hipopotomonstroseskwipedalianami.

Wyrazy pokrewne:

seskwipedalian — bardzo długi, „półtorastopowy” wyraz;

hipopotomonstroseskwipedalian — wyraz monstrualnie długi; emfaza przez dodanie członów pochodzących od wyrazów: hippopotamus (hipopotam) i monstrum;

hipopotomonstroseskwipedaliofobia (-filia) — lęk przed (zamiłowanie do) monstrualnie długich wyrazów;

hipopotomonstroseskwipedaliofilistyczny — cechujący się zamiłowaniem do monstrualnie długich wyrazów.

Autohagiografia

Pisanie o sobie w tonie niesmacznie pochwalnym.

piątek, 1 stycznia 2010

Racjocynacja

Proces logicznego myślenia, wnioskowania. Z łac. ratiocinatio — wnioskowanie.

Anatidafobia

Lęk przed obserwującymi cię kaczkami. Od anatidae (kaczkowate) i gr. φοβία (phobia) – strach.